Tandarts Frank Paternotte is al meerdere keren naar Ethiopië gereisd om daar tandheelkundige zorg te verlenen. In onderstaand verslag vertelt hij graag meer over zijn werkzaamheden en belevenissen.

Vanaf eind januari 2017 heb ik weer vier weken gewerkt in Dembi Dollo, in het westen van Ethiopië, in een tandheelkundig project. Het waren intensieve weken. Ook dit keer was ik onder de indruk van het optimisme, doorzettingsvermogen en de vindingrijkheid van de lokale medewerkers.

Met een collega heb ik de eerste aanzet kunnen geven. Na ons komen opnieuw twee tandartsen en vervolgens gaan wij in het najaar weer terug naar Dembi Dollo. Dit willen we drie tot vijf jaar continueren. Het project is ondergebracht bij Rotary Doctors Nederland (klik hier voor meer informatie) en staat ook open voor niet-leden. We zijn uitgenodigd door de Katholieke Missie ter plaatse, logeren in het klooster Daughters of Charity, en werken samen met hun medewerkers in de kliniek.

We behandelen mensen met pijnklachten en opgeleide teamleden verwijderen tandsteen. Zo nodig vullen we gaatjes bij kinderen, de lokale ziekenhuis-tandarts maakt vullingen bij volwassenen. Onze belangrijkste taak is de preventie: uitleggen hoe je je gebit gezond kunt houden.
Aan het begin van elke werkdag houdt één van de medewerkers in de volle wachtkamer een tandheelkundig praatje.

Een werkdag
Na een hartelijke begroeting met het team bereiden we de grote behandelruimte voor. Het is altijd afwachten of er stroom is. De generator wordt alvast klaargezet. Met een verpleegkundige en onze tolk gaan we naar de basisschool, waar we de kleuterjuffrouw helpen met het klassikaal handen wassen en poetsen met fluoride tandpasta op een takje. Tandenborstels zijn nauwelijks verkrijgbaar voor kinderen of te groot en te duur.

Omdat er geen water op de school was, hebben we een ton van 200 liter aangesloten op zes kranen, waarmee de kinderen voor het poetsen hun handen kunnen wassen met zeep. De kinderen die aan de andere kant van de rivier wonen nemen elke dag een kleine jerrycan met drie liter water mee om de ton te vullen.

Een ontroerend moment toen het water uit de kranen stroomde en de kinderen hun handjes afspoelden.

Terug in de kliniek staat een flinke rij mensen met pijn op ons te wachten. Het behandelen op zich gaat net zo als thuis. Wat veel tijd kost is dat er vaak lang gepraat wordt over ons advies om toch vooral ook andere slechte tanden en kiezen te laten trekken, in plaats van alleen die waaraan de patiënt pijn heeft. Handspiegel erbij om de fistel en de rotte kies te laten zien, een grote plaat met uitleg van het proces van de gezonde naar de ontstoken kies erbij gepakt én bovendien maar voor één kies betalen. De meesten gaan echter met verdoving en bedenktijd naar de wachthal en krijgen na het trekken het advies om terug te komen voor de rest. Iedereen krijgt een poetsadvies en uitleg over invloed van zoet eten en drinken. Soms houdt de patiënt mijn hand vast tijdens het trekken, om te zorgen dat ik de “goede” kies trek.

Een huilend kindje, dat tegen de verdoving op ziet, wordt door omstanders met goedbedoelde adviezen overstelpt. Vaak hoor ik ze “ma kuba” zeggen, wat “het doet geen pijn” betekent. Dus net als in Nederland: time out, uitleg dat je verdoving wel voelt en de afspraak dat alleen de moeder nog wat mag zeggen.

En verder
Een meisje met wratjes rond haar mond, die waren aangestipt met nagellak.
Een moeder, die zich met haar prachtige baby aan de borst laat controleren.
Een jongen van 12 die om bij de groep te horen de afbeelding van een dolk in zijn arm heeft gebrand.
Diverse qat-kauwers, met rampzalige gebitten, aangetast en versleten omdat ze qat met suiker en lokaal gestookte sterke drank gebruiken.
Enorme gebitsslijtage doordat mensen de hele dag door op graankorrels kauwen, waar zand tussen zit.

De universiteit in Addis Abeba is geïnteresseerd in ons project. Er zijn plannen om onderzoek te gaan doen naar het effect van poetsen met een stokje in plaats van een tandenborstel. We ondersteunen twee verplegers van de kliniek, die een 3-jarige opleiding tot Dental Therapist in Addis Abeba gaan volgen. Zij worden opgeleid om eenvoudige tandheelkundige behandelingen te doen, zoals verdoven, trekken, kleine vullingen leggen en voorlichting geven.

Tot slot

Onze grootste uitdaging is het project samen met de plaatselijke betrokkenen zó vorm te geven dat het project na 3 tot 5 jaar zelfstandig wordt voortgezet. De landelijke en lokale overheid betrekken we van begin af aan bij het project. We hopen dat de overheid in de toekomst een actieve rol in het project zal gaan spelen.

Frank Paternotte

Bekijk het video verslag van het bezoek aan Dembi Dollo.